Żywienie dojelitowe (żywienie drogą przewodu pokarmowego) jest to jedna z form leczenia żywieniowego, polegająca na podawaniu substancji odżywczych, wody, białka, elektrolitów, pierwiastków śladowych do światła przewodu pokarmowego drogą inną niż doustna.
Podaży dokonuje się przez zgłębniki (sondy) dożołądkowe/dojelitowe lub przetoki odżywcze. Podstawowym warunkiem tego typu leczenia jest konieczność prawidłowej funkcji przewodu pokarmowego, dlatego zasadniczymi przeciwwskazaniami do tego typu leczenia jest niedrożność przewodu pokarmowego, brak prawidłowej czynności jelit, biegunki lub zaburzenia wchłaniania jelitowego.
Droga podaży diety. W przypadku wskazań do czasowego wdrożenia żywienia dojelitowego konieczne jest założenie zgłębnika do żołądka lub do jelita cienkiego. Grube zgłębniki dożołądkowe, które stosuje się do podawania zwykłej zmiksowanej diety kuchennej, szczególnie utrzymywane zbyt długo, mogą być przyczyną wielu groźnych powikłań: martwicy przegrody nosa, martwicy tkanek przełyku i perforacji, zapalenia zatok obocznych nosa i zapalenia ucha środkowego, zwiększają one też ryzyko refluksu żołądkowo-przełykowego i zachłystowego zapalenia płuc. Nie powinny być utrzymywane dłużej niż 10 dni. W sytuacjach gdy karmienie przez zgłębnik konieczne jest przez dłuższy czas, należy zastosować cienki poliuretanowy lub silikonowy zgłębnik, z którego korzystanie obarczone jest znacznie mniejszą liczbą powikłań. Przez taki cienki zgłębnik może być podawana jedynie dieta przemysłowa o płynnej konsystencji. W przypadku konieczności długoterminowego prowadzenia żywienia (często przez całe życie chorego) konieczne jest założenie sztucznego dostępu do przewodu pokarmowego (tzw. przetoki odżywczej) – dożołądkowej lub dojelitowej. Najczęściej stosowaną obecnie przetoką odżywczą jest PEG
PEG (przezskórna endoskopowa gastrostomia) polega na założeniu zgłębnika wprowadzanego przez ścianę jamy brzusznej do żołądka przy pomocy gastroskopu. Zabieg przeprowadza się w warunkach sali operacyjnej, najczęściej w znieczuleniu ogólnym. W przeciwieństwie do starych metod inwazyjnych nie wymaga jednak otwarcia jamy brzusznej i zabiegu operacyjnego. PEG jest zrobiony z silikonu lub poliuretanu, a więc z materiałów praktycznie nie dających odczynów zapalnych, nie powodujących powstawania odleżyn przy długotrwałym kontakcie ze skórą, czy ze ścianą żołądka. PEG może działać tak długo, jak jest to konieczne (miesiące, czy nawet lata). W razie konieczności, przy uszkodzeniu zgłębnika PEG przez długotrwałe używanie, może być on wymieniony na nowy. Warunkiem bezwzględnie koniecznym do zastosowania opisanej metody jest drożność przełyku.
PEJ (przezskórna endoskopowa jejunostomia) to procedura zbliżona w swojej idei do PEG. Nacięcie wykonywane jest jednak nie w obrębie żołądka, ale bezpośrednio w obrębie jelita (jejunostomia).
